Modern painting has to constantly reinvent itself. It can rely on a unique tradition it is at once keeping alive and disrupting, because the desire to renew and reinvent itself arises from it. That is because this tradition is all about capturing the constantly evolving zeitgeist in images that are being used for the first time. This tradition requires a certain distance and a continuous transformation of its foundations through the development of a new imagery. The modern visual language is supposed to convey the evolutions in contemporary society. Its appearance is unfamiliar in comparison with the painting styles that we know, but after a certain time we realise that renewal was a logical step in the artistic evolution. Luc Vandervelde organises his exposition as a coherent installation that enters into dialogue with Henry Van de Velde’s architecture. Based on specific affinities, the pieces are clustered into four modules that are lined up against each other. At the same time, every piece preserves its autonomy. Two OSD panels are placed in parallel with the building’s entrance, so that the pieces are entering the space. Because spectators are always looking at the backside of a worn carpet, inside and outside, front and back are relative concepts. In a first phase, the artist recycles old textile materials he then unravels according to a specific process that is both coincidental and deliberate. Through the purposeful ripping of textile fibres he creates lined patterns, varying colour hues and multiple layers, while making full use of the material’s texture. He creates a pictorial composition within a well-defined surface, without using any painting brush or canvas. The result also unfolds sculptural characteristics. The fibre texture exceeds the limits of the canvas’ surface and appeals to the tactile sense. The framework emphasizes the work’s object-like character and holes integrate the space behind it into the piece.

Carpets are the basic material of the exposition. This worn textile with a hint of kitsch has lost its practical value. However, with pictorial insights but without any pictorial actions the artist recycles these reminders of daily life and turns them into aesthetical compositions with an even distribution of black and white, of opaque and transparent fragments. The focus is constantly shifting between surface and depth. This game of attracting and blocking adds to the sublimation of the pieces of cotton. The diagonally rising panels at the back give it a meditative appearance. The tactile skin reflects the light and lifts the spectator’s spirit to an abstract experience level. There are no stories or recognisable visual elements and the spectator is invited to explore the abstract visual structure himself. The recycling of used materials reflects the idea of closed cycles in society. The barely traceable work process also shows an affinity with the image processing that is typical of the digital culture, in which fiction and reality melt into one another. The artist unravels the readymade material’s structures, without revealing his own work process. The artist’s approach varies according to the module. It is particularly striking that the worn material has to be disassembled even further before it can start a second life. For two other modules, the artist cuts the worn carpets into pieces he tapes in several layers on a basis made of roofing. This results in a stratification of unpredictable shapes with red stains and traces of deterioration. The layers refer to a history of usage – a succession of activities and people that seem to have become useless over time. But will this hasty conclusion remain valid when the artist gives the material a second life? Our quick disposal of objects and experiences also implies we tend to quickly devalue previous generations of people. Ultimately, we devalue ourselves in relation to a volatile consumerism that keeps producing new products and illusions. Recycling materials is thus closely intertwined with the revaluation of human experiences. We associate old carpets with intimacy. Their use-structure offers us a view into lives that are now lost. The aesthetical presentation invites us to linger near their surface while we gain poetical impressions about a distant world. As outsiders, we can read universal patterns about personal live from the textile. What is more intriguing than penetrating into that world in space, time and depth? The history we get to see remains anonymous, whereas our interpretation is inevitably personal. Individual memories become entwined with those of the lives of people we don’t know. We are touching a universal dimension and are staring into our very own future past.

The carpets also reveal the working time of the artist who gives worthless relicts a second life through his interventions. Via the artistic transformation process we enter a new energy field that reaches beyond the reuse of materials. The transformation from a worn utensil into a piece of art stands for a break and for continuity. As a work of art the carpet loses its practical role as flooring or basis. The moment the artist recycles the textile it has already lost its appeal. After the artistic intervention it regains its decorative function, be it in another dimension. It used to be a series product with a functional and homely aesthetic that some people might call kitsch. Its new decorative function, however, has a purely aesthetical dimension that deliberately wants to distance itself from a simple desire to please. Both the natural wear and the artist’s ‘destructive process’ have permanently put an end to the feeling of kitsch and the artist introduces a discursive function. The transformed carpet becomes an object of reflection, it represents certain values and invites us to position ourselves vis-à-vis these values. Materials and memories are given a new purpose and destination in the human experience. All its basic functions, whether they were sentimental, decorative or functional, are also integrated in the new work. The past is not being dismissed, it is being accepted as it was, but it is also put in an entirely different perspective. Parallel timelines appear with possibilities, interpretations and meanings that have always been present but which emerge only now. The way we handle textile, the feelings we have when we do that and our perception of time will never be the same once we have seen this work.

Filip Luyckx

RECYCLEREN EN EEN DELICATE STAP VERDER

De schilderkunst anno 2016 moet zich constant heruitvinden. Ze kan zich beroepen op het levend houden van een onvergelijkbare voorgeschiedenis, maar in de traditie schuilt meteen haar drang tot vernieuwing. Haar geschiedenis bestond er immers in om de voortschrijdende tijdgeest in ongeziene beelden om te zetten. Dit soort traditie gebiedt afstand van de traditie en de voortdurende transformatie van haar fundamenten in een heruitgevonden beeldtaal. Van de eigentijdse schriftuur wordt verwacht dat ze aansluit bij de ontwikkelingen in de hedendaagse samenleving. Haar verschijningsvorm voelt vreemd aan tegenover de erkende schilderkunst, maar na verloop van tijd komen we tot het besef dat de vernieuwing een logische stap was in de artistieke evolutie. Luc Vandervelde vat zijn tentoonstelling op als een samenhangende installatie die in dialoog treedt met de architectuur van Henry van de Velde. De werken groeperen zich volgens bepaalde affiniteiten in vier modules die de confrontatie met elkaar aan gaan. Tegelijk bewaart elk doek zijn autonomie. Twee OSD – panelen staan opgesteld parallel aan de toegangsweg tot het gebouw, waardoor beide doeken in de ruimte treden. Binnen en buiten, voor en achter zijn relatief, want we kijken in beide gevallen naar de achterkant van versleten tapijten. In een eerste fase recupereert de kunstenaar afgeschreven materialen. Vervolgens ontrafelt hij het textiel volgens een bewust werkproces dat tevens gebruik maakt van het toeval. Dat doelgericht afscheuren van vezels levert lijnpatronen op, kleurnuances en een gelaagdheid. Er wordt optimaal gebruik gemaakt van de aanwezige textuur. Zonder verf en schilderdoek komt de kunstenaar tot een picturale compositie binnen een afgebakend vlak. Bovendien ontvouwt het eindresultaat sculpturale kenmerken. De vezelstructuren treden buiten het platte vlak en appelleren aan onze tastzin. Het raamwerk accentueert de objectmatige oorsprong van het werk. Gaten in het doek integreren de achterliggende ruimte in het werk. Tapijten vormen het basismateriaal in de tentoonstelling. Dat afgesleten textiel verloor zijn gebruikswaarde en zweemt naar kitsch. Met picturale inzichten maar zonder picturale handelingen recycleert de kunstenaar deze restanten van het dagelijks leven tot esthetische composities. Kijken we maar naar de gelijkmatige spreiding van zwarte en witte partijen over de bovenvermelde doeken of tussen de ondoorzichtige en transparante fragmenten. De nadruk verschuift voortdurend heen en weer tussen oppervlakte en diepte. Dat spel van aantrekken en afsluiten draagt bij tot de sublimering van de stukken katoen. Enigszins verschillend van de zwart-witwerken wekt de diagonaal van klimmende panelen aan de achterwand vooral een meditatieve indruk. De tactiele huid reflecteert het licht en tilt de geest van de kijker op naar een abstract belevingsniveau. Verhalen en herkenbare beeldelementen ontbreken. We worden ertoe uitgenodigd om de abstracte beeldstructuur zelf te verkennen. Het hergebruik van materialen sluit aan bij de kringloopgedachte in de maatschappij. Anderzijds vertoont het nauwelijks traceerbare werkproces affiniteit met de beeldbewerkingen eigen aan de digitale cultuur, waar fictie en werkelijkheid in elkaar vervloeien. De kunstenaar ontrafelt de structuren van het readymade materiaal, terwijl zijn eigen werkproces zich niet meteen prijs geeft. Per module varieert de kunstenaar zijn aanpak. Opvallend is dat het halfvergane materiaal eerst nog verder wordt ontmanteld vooraleer het een tweede leven begint. Bij de twee resterende modules uit de tentoonstelling snijdt de kunstenaar afgesleten tapijten in stukken. Vervolgens kleeft hij de grillige vormen in opeenvolgende lagen vast op een drager van asfaltpapier. Dat levert een stratificatie van grillige vormen op vol rode vlekken en sporen van slijtage. De verschillende lagen verwijzen naar een gebruiksgeschiedenis – een opeenvolging van activiteiten en mensen die door de voortgang van de tijd waardeloos lijken te zijn geworden. Maar blijft dit overhaaste besluit wel overeind wanneer de kunstenaar zijn materiaal een tweede levensadem geeft? Uit het razendsnel afschrijven van objecten en belevingen volgt dat we ook voorbije generaties van mensen vlug ontwaarden. Uiteindelijk kleineren we onszelf ten aanzien van een vluchtige consumptiecultuur die telkens uit is op nieuwe producten en illusies. De recyclage van materialen is nauw verstrengeld met het herwaarderen van menselijke ervaringen.

Oude tapijten associëren we met intimiteit. Hun gebruiksstructuur suggereert een inkijk in vergane levens. De esthetische presentatie nodigt ons ertoe uit bij hun oppervlak te verwijlen, terwijl we poëtische indrukken op doen over een wereld die op afstand ligt van ons. Als buitenstaander kunnen we uit het textiel universele patronen aflezen over het persoonlijke leven. Wat is er boeiender dan de wereld te doordringen in ruimte, tijd en diepte? De voorgeschotelde geschiedenis blijft echter anoniem, terwijl onze interpretatie onvermijdelijk persoonlijk is gekleurd. Individuele herinneringen geraken verstrengeld met die van onbekende levens. We raken een universele dimensie aan en staren naar ons eigen toekomstige verleden.

Buiten de tijd van gebruiker en kijker tonen de tapijten de werktijd van de kunstenaar, die door zijn interventie waardeloze relicten een tweede leven geeft. Via het artistieke transformatieproces komen we in een nieuw energieveld terecht, dat verder reikt dan het hergebruik van materialen. De omschakeling van afgedankt gebruiksvoorwerp tot kunstwerk betekent terzelfder tijd breuk en continuïteit. In zijn hoedanigheid van kunstwerk verliest het tapijt zijn praktische rol als bedekking of draagvlak. Wanneer de kunstenaar het textiel recupereert heeft het zijn aantrekkingskracht al verspeeld. Na de artistieke ingreep herovert de stof haar decoratieve functie maar dan wel in een andere dimensie. De gekozen fabricaten waren aanvankelijk immers serieproducten die rijmen met een functionele esthetiek en modale huiselijkheid. Anderen zouden dat kitsch noemen. De nieuwe decoratieve functie bespeelt een zuiver esthetische dimensie die afstand neemt van de gemakkelijke behaagzucht. Zowel de slijtage als het ‘vernielingsproces’ van de kunstenaar hebben definitief een streep getrokken door het kitschgevoel. Bovenal introduceert de kunstenaar hier een discursieve functie. Het getransformeerde tapijt wordt voorwerp van reflectie, staat voor bepaalde waarden en nodigt ons uit om daar tegenover positie in te nemen. Materialen en herinneringen krijgen een herbestemming in de menselijke beleving. Alle oorspronkelijke functies – of die nu sentimenteel, decoratief of functioneel zijn – zitten nog tot zekere hoogte geïntegreerd in het nieuwe kunstwerk. Het verleden wordt niet afgewezen, het wordt zelfs aanvaard zoals het is geweest, maar het wordt in een heel ander perspectief geplaatst. Er duiken parallelle tijdlijnen op van mogelijkheden, interpretaties en betekenissen die er altijd al waren en nu pas voor het daglicht treden. De omgang met textiel en de daaraan gekoppelde gevoelens en tijdbeleving zullen nooit meer dezelfde zijn na het bekijken van dat werk.

Filip Luyckx